Erfgoed Lommel

samen ontdekken we het Lommelse erfgoed en zorgen we ervoor

Witterweken 2024: het water stroomt!

UNESCO zette het ‘witteren’ op de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid 

Geef toe een erkenning om U tegen te zeggen, en dat mag dus gevierd worden. 

Tijdens de komende Witterweken die starten met onze traditionele publiekswandeling op de eerste zondag van maart, zullen we daar de nodige aandacht aan besteden. Onze bevloeiingsbedden zullen dan met volle sloten en zoeven liggen te blinken. 

Maar om dat water zo mooi gelijkmatig over het grasland te laten stromen is er al heel wat werk aan voorafgegaan.  

Op dinsdagvoormiddag 27 februari 2024 om 9u zal de stuw worden geopend en stroomt het eerste water doorheen de sloten en de zoeven. De bezoekers zullen kunnen zien hoe het water stilaan zijn weg zoekt door het terrein en hoe de vrijwilligers dit sturen door hier en daar de zoeven manueel bij te werken. 

De vrijwilligers van Natuurpunt zetten het water in.

Weinigen hebben deze voorbereiding ooit meegemaakt en daar willen nu de kans toe bieden.  

U bent van harte welkom die dinsdagvoormiddag van 9u tot 12u op de vloeiweiden om deze voorbereiding te volgen! Het Wateringhuis zal ook geopend zijn. 

Witterweken 2024: voorbereiden van sloten en zoeven

UNESCO zette het ‘witteren’ op de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid 

Geef toe een erkenning om U tegen te zeggen, en dat mag dus gevierd worden. 

Tijdens de komende Witterweken die starten met onze traditionele publiekswandeling op de eerste zondag van maart, zullen we daar de nodige aandacht aan besteden. Onze bevloeiingsbedden zullen dan met volle sloten en zoeven liggen te blinken. 

Maar om dat water zo mooi gelijkmatig over het grasland te laten stromen is er al heel wat werk aan voorafgegaan.  

Op zaterdagvoormiddag 17 februari 2024 tussen 9u en 12u greppelen de vrijwilligers de grotere sloten.

De grotere sloten worden machinaal gegreppeld.

Daarna frezen ze de zoeven en ze maken ze dan manueel verder open.

Een vrijwilliger van Natuurpunt freest de zoeven.

Weinigen hebben deze voorbereiding ooit meegemaakt en daar willen nu de kans toe bieden.  

U bent van harte welkom die zaterdagvoormiddag op de vloeiweiden om deze voorbereiding te volgen! Het Wateringhuis zal ook geopend zijn. 

Provinciale subsidie voor architectuurontwerp kerk Lommel-Kolonie

Reeds sedert 2021 dachten kerkfabriek, Stad Lommel en Erfgoed Lommel – in samenwerking met het Projectbureau Herbestemming Kerken – na over de eventuele herbestemming van de Sint-Jozefkerk van Lommel-Kolonie tot een Erfgoedhuis. Het monumentale kerkgebouw is immers een waardevol en beeldbepalend gebouw in het gehucht Kolonie en zou dus best voor de gemeenschap bewaard blijven.

Alhoewel er op dit ogenblik nog geen definitieve beslissing is genomen met betrekking tot deze herbestemming, heeft het stadsbestuur toch al de nodige budgetten voor het architectuurontwerp van de omvorming van de kerk tot Erfgoedhuis in de begroting voorzien, aldus schepen van Erfgoed, Karel Wieërs. Meer nog, de opdracht voor het architectuurontwerp werd door het stadsbestuur inmiddels toegewezen aan Architectuur Depot uit Maasmechelen. Tevens werden voor de studieopdracht architectuurontwerp ‘Sint-Jozefkerk Lommel-Kolonie wordt Erfgoedhuis’ subsidies aangevraagd bij de Provincie Limburg.

Schepen van Erfgoed, Karel Wieërs, was dan ook zeer tevreden toen hij vernam dat de bestendige deputatie van de provincie Limburg op 21 december 2023 besliste om – op advies van de Limburgse Commissie Onroerenderfgoedprojecten – een subsidie toe te kennen van 25.000 euro voor deze studieopdracht architectuurontwerp ‘Sint-Jozefkerk Lommel-Kolonie wordt Erfgoedhuis’.

Het juryverslag van de Limburgse Commissie Onroerenderfgoedprojecten is bijzonder lovend voor dit project: “De Commissie stelt dat het architectuurontwerp voor de bestemming als Erfgoedhuis leidt tot een mooi voorbeeld van de herbestemming binnen de erfgoedsfeer van een parochiekerk, die door de nieuwe bestemming een rol zal gaan spelen die verder reikt dan de lokale gemeenschap, namelijk de hele stad Lommel en de regio Bosland met inbegrip van het pas erkende Nationaal Park.”

Schepen Wieërs is zeer tevreden dat in de loop van 2024 het architectuurontwerp voor de herbestemming van de kerk zal kunnen worden voorgesteld. Het zal evenwel het nieuwe bestuur zijn dat in 2025 de definitieve beslissing tot herbestemming zal nemen.

FIJNE FEESTDAGEN!

OPGELET!!!
De diensten van Erfgoed Lommel zijn gesloten van
vrijdag 22 december 2023 tot en met zondag 7 januari 2024.
Wij zijn terug bereikbaar vanaf 8 januari 2024.
Het team van Erfgoed Lommel wenst u prettige eindejaarsfeesten.

‘Witteren’ erkend als immaterieel erfgoed door Unesco

Tijdens de 18e zitting van het Intergouvernementeel Comité voor de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed in Botswana, besliste UNESCO om traditionele irrigatie – ‘witteren’ – op de ‘Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid’ te plaatsen. “Een mooie bekroning van een intensief en internationaal traject”, zegt Chantal Bisschop, aanspreekpunt immaterieel erfgoed bij Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG). “Maar vooral een belangrijke erkenning van een duurzame, energieonafhankelijke en op biodiversiteit gerichte oplossing voor de watervoorziening in de landbouw.”

Traditionele irrigatie van grasland – in Vlaanderen ook wel ‘witteren’ genoemd – is een eeuwenoude landbouwtechniek, waarbij stromend water via sloten en greppels tot op het grasland wordt geleid. Witteraars gebruiken enkel de zwaartekracht en de natuurlijke stroming van het water, zonder inzet van pompsystemen. In grote delen van Europa werd grasland vanaf de vroege middeleeuwen tot diep in de twintigste eeuw op deze manier bevloeid, ook bij ons in België. Door het gebruik van kunstmest en door de opkomst van moderne landbouwmachines en -technieken verdwenen deze praktijken grotendeels.

Om de kennis en kunde over ‘witteren’ op internationaal vlak te borgen, werkten zeven landen samen aan een uitgebreid dossier tot erkenning. Beoefenaars uit België, Oostenrijk, Duitsland, Italië, Luxemburg, Nederland en Zwitserland werden begeleid door experts, ngo’s, natuurparken en overheidsinstanties om hun aanvraag in te dienen bij het Intergouvernementeel Comité voor de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed. “En met succes”, reageert Chantal Bisschop. “Vanuit Vlaanderen werkten we met CAG intensief samen met de witteraars uit Lommel. Het is heel waardevol dat ook hun uitgebreide kennis, maar ook culturele betekenis en sociale praktijken die samenhangen met traditionele irrigatie, op internationaal niveau zichtbaar gemaakt worden.”

Ook Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon is lovend over de erkenning op UNESCO-niveau. “Hiermee zetten we de rijke diversiteit van ons immaterieel cultureel erfgoed wereldwijd in de schijnwerpers. De erkenning onderstreept het belang van samenwerking en kennisdeling. Daarnaast laat dit zien dat een hedendaags thema als duurzaamheid hand in hand kan gaan met erfgoed.”

Het ‘witteren’ is dus opgenomen op de ‘Representatieve Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid’ van UNESCO. Dit nadat het in juli 2019 al op de Vlaamse Inventaris van Immaterieel Cultureel Erfgoed was geplaatst.

Erfgoed Lommel is bij beide trajecten (Vlaams en internationaal) betrokken geweest, vooral op inhoudelijk en logistiek vlak. Alle vergaderingen van de werkgroep – die bestond uit leden van Natuurpunt, Erfgoed en CAG Leuven – vonden plaats in wat nu Archeohuis De Kolonie is. We beheren ook de Facebookpagina ‘Lommel wittert! Rijke waters, golvend gras’ die handelt over de vloeiweiden en het ‘witteren’.

Na het overlijden van Albert Jansen heeft Erfgoed Lommel volledig de taak op zich genomen om het erfgoedaspect van het ‘witteren’ voor zijn rekening te nemen. Zo doet Erfgoed Lommel bijvoorbeeld de verplichte tweejaarlijkse rapportage m.b.t. de Vlaamse Inventaris en hebben we op onze Sharepoint-omgeving een gedeelde map met alle informatie en documentatie m.b.t. het ‘witteren’ en de Lommelse vloeiweiden.

De Stad Lommel restaureerde in 2021-2022 de sluizen 05 en 06 (Grote Fossé en Boerensloot) die cruciaal zijn voor het ‘witteren’. Bij dit dossier waren, naast Erfgoed Lommel, voor de Stad betrokken: Yvan Bynens, Valérie Persoons en Leon Craeghs. Leon en zijn zoon doen als stadsmedewerkers trouwens het onderhoud van de Watering en alle erin aanwezig kunstwerken. Hun werk is dus ook van groot belang voor het bevloeien door Natuurpunt.

Maar de grote eer komt natuurlijk Natuurpunt Lommel toe. Hun vrijwilligers zijn gestart met het in ere herstellen van de vloeiweiden, jaren geleden. Zij doen het onderhoud, bevloeien en hooien. Stad en Erfgoed Lommel zorgen dus vooral dat de randvoorwaarden goed vervuld zijn.

Meer lezen over witteren? Dan moet je hier zijn: https://www.waterenland.be/waterbeheer/graslandbevloeiing

Zie je de witteraars van Lommel graag eens bezig? Bekijk dan onze documentaire over deze traditionele techniek. (https://www.waterenland.be/kennis/de-watering-in-lommel-kolonie-kansen-voor-de-toekomst)

Dompel je onder in hun verhalen met onze podcastreeks ‘Water en Land’. (https://soundcloud.com/user-427241257/sets/water-en-land)

Een erkenning op de lijst van ‘Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid’ is niet hetzelfde als een erkenning als UNESCO werelderfgoed – dat is de lijst voor materieel erfgoed. Je leest hier meer over dat verschil: https://www.unesco.nl/nl/dossier/immaterieel-erfgoed#:~:text=Een%20belangrijk%20verschil%20met%20erfgoed,Immaterieel%20Erfgoedverdrag%20van%20Unesco%20geratificeerd.

Pagina 1 van 68

Mogelijk gemaakt door WordPress & Thema gemaakt door Anders Norén